Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ) là gì? Triệu chứng và hướng điều trị

Rối loạn khớp thái dương hàm hay rối loạn TMJ là tình trạng rối loạn chức năng cơ hàm, khớp thái dương hàm và dây thần kinh liên quan đến hệ thống sọ mặt. TMJ (temporomandibular joints) là khớp thái dương hàm - một trong những khớp phức tạp nhất trong cơ thể. Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ) có thể gây ra các triệu chứng như đau hàm, khó mở miệng, kích thước hàm không đều, có tiếng lục cục khi nhai hoặc mở miệng, đau đầu hoặc tai.

Khớp thái dương hàm (TMJ) là hai khớp nối hàm dưới với hộp sọ của bạn giống như bản lề trượt cho phép hàm dưới di chuyển lên xuống, sang hai bên, tiến và lùi. Khi hàm dưới và các khớp thẳng hàng, các hoạt động của cơ hàm như nhai, nói, ngáp và nuốt có thể diễn ra bình thường. Khi các cấu trúc này (cơ, dây chằng, đĩa đệm, xương hàm, xương thái dương) không thẳng hàng, hoạt động sai lệch được gọi chung là rối loạn thái dương hàm (rối loạn TMJ).

Xem thêm:

• Đau quai hàm gần tai: Triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị
• Sưng 1 bên má là bệnh gì? Nguyên nhân và cách điều trị
• Răng khôn là gì? Hình ảnh răng khôn mọc đúng, lệch & Có nên nhổ?

Các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn khớp thái dương hàm cụ thể như sau:

• Đau hàm, mỏi vùng cơ hàm khi ăn nhai, nói chuyện, ngáp,...
• Cảm giác đau mạnh ở vùng trước tai, đau trong tai, ù tai.
• Nhức đầu (thường có dấu hiệu như chứng đau nửa đầu), đau tai, đau mắt và tăng nhãn áp.
• Đau thái dương và các vùng cổ, vai, gáy.
• Có tiếng lục cục khi cử động hàm, nhai.
• Sai khớp cắn, có cảm giác cấn và cứng hàm.

Khi bạn nhận thấy mình có các triệu chứng rối loạn TMJ trên đây, hãy đến nha khoa để thăm khám và được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Nha sĩ có thể chẩn đoán chính xác chứng loạn năng khớp thái dương hàm bằng cách kiểm tra lịch sử bệnh án, tiến hành kiểm tra lâm sàng và sử dụng phương pháp chụp X-quang thích hợp.

Ở mức độ nhẹ, chứng bệnh này chỉ gây ra cảm giác đau nhức, mệt mỏi. Tình trạng này có thể tự thuyên giảm mà không cần can thiệp biện pháp y tế. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chứng loạn năng khớp thái dương hàm sẽ gây ra biến chứng nghiêm trọng như:

• Thường xuyên đau hàm, ngay cả khi há miệng.
• Cơ thể suy nhược, thiếu chất dinh dưỡng đau hàm khi ăn dẫn đến biếng ăn.
• Ảnh hưởng đến xương khớp liên quan, gây viêm nhiễm khó điều trị.

Hội chứng rối loạn TMJ xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm:

• Tật nghiến răng hoặc siết chặt răng: Nghiến răng khi ngủ hoặc co cứng, siết chặt hàm sẽ làm tăng áp lực lên cơ hàm, gây rối loạn khớp thái dương.
• Tác động từ bên ngoài: Chấn thương hàm do tai nạn hoặc va chạm khi chơi thể thao có thể khiến bạn bị trật khớp thái dương hàm.
• Yếu tố di truyền: Khớp thái dương hàm bị lệch bẩm sinh gây rối loạn thái dương hàm.
• Răng bị lệch, mất răng: Tình trạng hàm răng bị lệch hoặc mất răng trong thời gian dài có thể dẫn đến lệch khớp cắn, ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm.
• Thói quen nhai thức ăn: Thường xuyên nhai một bên, nhai thức ăn cứng, nhai đá cũng làm tăng nguy cơ bị rối loạn TMJ.
• Há miệng đột ngột khiến răng trên và răng dưới không khớp với nhau.
• Căng thẳng tâm lý: Áp lực, căng thẳng tâm lý dẫn đến co cứng hàm không tự chủ và loạn năng thái dương hàm.

Có. Chứng rối loạn thái dương hàm hoàn toàn có thể điều trị được. Phương pháp điều trị ở mỗi bệnh nhân là khác nhau tùy theo tình trạng và nguyên nhân gây bệnh. Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện các bài tập vật lý trị liệu rối loạn khớp thái dương hàm. Ngoài ra, bệnh nhân sẽ được tư vấn về chế độ dinh dưỡng – nghỉ ngơi, chỉnh nha…

Các phương pháp điều trị rối loạn thái dương hàm cụ thể như sau:

• Sử dụng dụng cụ bảo vệ miệng: Các dụng cụ nha khoa như máng chống nghiến răng hoặc miếng bảo vệ miệng có thể giảm tác động của việc nghiến răng lên cơ hàm nếu nguyên nhân xuất phát từ tình trạng nghiến răng khi ngủ.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu để kéo căng cơ hàm và tăng cường các cơ xung quanh khớp hàm sẽ làm giảm các triệu chứng rối loạn TMJ, co thắt cơ và đau cơ của bạn.
• Sử dụng thuốc điều trị: Đối với tình trạng rối loạn TMJ gây viêm khớp thái dương, bác sĩ sẽ chỉ định dùng các loại thuốc điều trị khớp thái dương hàm như thuốc giãn cơ, Aspirin hoặc các loại thuốc chống viêm, thuốc giảm đau không kê đơn khác.
• Tập kỹ thuật thư giãn và thả lỏng cơ hàm: Học các kỹ thuật thư giãn và thả lỏng cơ hàm để kiểm soát trạng thái căng cơ hàm. Bạn có thể tham gia các khóa trị liệu hoặc xin tư vấn của bác sĩ để có thể nắm được các phương pháp giảm căng cơ hàm tốt nhất.
• Giải tỏa tâm lý, căng thẳng thần kinh: Bạn nên đến gặp bác sĩ tâm lý trong trường hợp chứng loạn năng khớp thái dương hàm của bạn liên quan đến căng thẳng, áp lực, tâm lý lo âu.
• Chỉnh nha để nắn chỉnh lại khớp cắn: Việc niềng răng sẽ mất khá nhiều thời gian nên thường được áp dụng kết hợp với các phương pháp chữa bệnh khác.
• Kích thích dây thần kinh điện qua da (TENS): Phương pháp này sử dụng dòng điện cường độ thấp để làm giãn cơ hàm của bạn.
• Phẫu thuật khớp hàm: Khi khớp hàm bị tổn thương và các phương pháp điều trị thông thường không khắc phục được vấn đề, nha sĩ có thể khuyến nghị bạn thực hiện phẫu thuật khớp hàm.

Bên cạnh các phương pháp điều trị của y bác sĩ, bệnh nhân cũng cần thực hiện những thói quen sau hỗ trợ việc điều trị rối loạn thái dương hàm hiệu quả hơn:

• Ăn những loại thức ăn mềm, cắt nhỏ để giảm áp lực lên cơ hàm, tránh há miệng quá to.
• Không nhai đá, nhai thức ăn cứng và nhai đều hai bên.
• Hạn chế mở miệng quá rộng khi ngáp.
• Chủ động thả lỏng cơ quai hàm.
• Bỏ thói quen nghiến răng khi ngủ.
• Thường xuyên mát xa, chườm ấm vùng hàm để thư giãn cơ thái dương và thực hiện các bài tập giảm đau khớp thái dương hàm đơn giản.

Rối loạn khớp thái dương hàm không nguy hiểm nhưng gây ra cảm giác khó chịu cho người bệnh như đau nhức hàm, khó mở miệng, ảnh hưởng đến hoạt động ăn uống. Tuy nhiên, bạn tuyệt đối không được chủ quan. Nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời.

Đối với trường hợp nhẹ, bạn có thể cảm nhận được sự thuyên giảm rõ rệt  chỉ sau vài ngày điều trị. Còn với những trường hợp nặng, quá trình điều trị có thể kéo dài đến vài năm, thậm chí là suốt đời.

Một số trường hợp rối loạn khớp thái dương hàm ở mức độ nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị, cụ thể là rối loạn khớp thái dương hàm do tác động ngoại lực khi nhai kẹo cao su, nhai vật cứng, nghiến răng khi ngủ,... Còn nếu rối loạn khớp thái dương hàm do bệnh lý gây ra (viêm khớp dạng thấp, nhiễm khuẩn khớp,...) thì cần được điều trị theo chỉ định từ bác sĩ.

• Thuốc chống viêm non – steroid (NSAIDs), corticoid, thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ, thuốc chống trầm cảm 3 vòng (TCAs), thuốc an thần, morphin… là những loại thuốc được sử dụng phổ biến để giảm đau do rối loạn khớp thái dương hàm.
• Sử dụng thuốc Naproxen sodium 500mg/2 lần mỗi ngày trong 3 tuần sẽ giúp tình trạng bệnh được cải thiện rõ rệt.
• Sử dụng thuốc giảm đau như piroxicam 20mg/lần mỗi ngày trong 10 ngày sẽ giúp làm giảm các triệu chứng đau sau 1 tháng. 
• Dùng thuốc giảm đau kháng viêm palmitoylethanolamide 300 – 1200 mg/ngày trong khoảng 2 tuần sẽ mang đến hiệu quả rõ rệt. 

Lưu ý: Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc để tránh các tác dụng phụ như tăng huyết áp, ảnh hưởng dạ dày, chức năng thận,...

Trong bài viết trên đây, bạn đã nắm được chứng rối loạn TMJ là gì, triệu chứng rối loạn khớp thái dương hàm và cách điều trị. Chứng rối loạn thái dương hàm nếu được điều trị sớm sẽ cải thiện và không gây phiền toái đến cuộc sống của bạn. Hãy chú ý đến những thói quen ăn uống, sinh hoạt thường xuyên để phòng ngừa TMJ cũng như những bệnh lý liên quan khác.

Nguồn tham khảo:

1. WebMD, E.C. (2021) Temporomandibular Joint Disorders (TMJ & TMD): Overview, WebMD. Available at: https://www.webmd.com/oral-health/temporomandibular-disorders-tmd (Accessed: 19 July 2023). 

2. NIH, N.I. of D. and C.R. (2023) TMD (temporomandibular disorders), National Institute of Dental and Craniofacial Research. Available at: https://www.nidcr.nih.gov/health-info/tmd (Accessed: 19 July 2023). 

3. Professional, C.C.M. (2023) How to treat TMJ pain, Cleveland Clinic. Available at: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15066-temporomandibular-disorders-tmd-overview (Accessed: 19 July 2023).

4. Clinic, M. (2018) TMJ disorders, Mayo Clinic. Available at: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/symptoms-causes/syc-20350941 (Accessed: 19 July 2023).